[ Pobierz całość w formacie PDF ]
otrzymywane z surowicy krwi mo\na podawać pozajelitowo z pełną korzyścią dla
ustroju. By organizm mógł wykorzystać spo\yte białko na własny budulec, musi ono
dostarczać wszystkich niezbędnych do tego aminokwasów. Białko zwierzęce zawiera
pełny zestaw aminokwasów. Białko roślinne, poza pochodzącym z roślin
strączkowych i soi, jest niepełnowartościowe, poniewa\ właśnie brak w nim
niektórych aminokwasów. Białko mo\e być w ustroju tak\e spalane i w ten sposób
stać się zródłem energii. Wartość energetyczna białka jest mniej więcej taka jak
węglowodanów - ok. 4 Kcl. Zu\ywanie białka do celów encrgctycznych jest jednak
po prostu nieekonomiczne. Profesorf Szenajch mawiał: Mo\na białkiem \ywić dzieci
tak, \e będą zu\ywały je: jako 204 !205
zródło energii. Będzie to jednak marnotrawstwo, to tak, jakby w piecu palić
meblami w stylu Ludwika XVI. Niekiedy spotykamy przypadki uczulenia, alergii na
niektóre pokarmy białkowe, nawet na mleko krowie. Jest to zaburzenie stosunkowo
rzadkie i wymaga stosowania długotrwałej diety wolnej od tego białka, na które
dziecko jest uczulone. Węglowodany są zródłem energii, a tak\e wchodzą w skład
tkanek jako budulec. W przyrodzie występuje bardzo wiele ró\nych węglowodanów -
w formie cukrów prostych (takich, które mogą być ju\ rozło\one na wodę,
dwutlenek węgla oraz dostarczać energii), dwucukrów, czyli związków, które po
trawieniu rozpadają się na dwie cząstki cukru prostego, oraz wielocukrów. Dla
organizmu wa\ne są takie węglowodany, które w przewodzie pokarmowym ulegają
rozkładowi na cukry proste. Podstawowym nośnikiem energii w tkankach jest cukier
prosty glukoza. W normalnych warunkach ustrój mo\e wykorzystywać tak\e cukier
prosty galaktozę, jednak zdarzają się przypadki zaburzeń enzymatycznych, które
to uniemo\liwiają (występuje to u małych dzieci i nosi nazwę galaktozemii).
Galaktoza nie zmieniona i nie przyswojona ma właściwości toksyczne. W produktach
roślinnych, a te są głównym dostarczycielem węglowodanów, występują zarówno
cukry proste, jak i dwucukry, a tak\e, w największej ilości, wielocukry.
Podstawowym zródłem wielocukrów jest skrobia roślinna. Występuje ona w nasionach
zbó\, ale tak\e w innych elementach roślin. Skrobia jest w normalnych warunkach
bez trudu trawiona. Przyswojone węglowodany utrzymują stały poziom w formie
glukozy w surowicy krwi. Poziom ten jest regulowany przez hormony - insulinÄ™
(zmniejsza poziom glukozy, powoduje odkładanie się cukrów w tkankach) oraz
glukagon i adrenalinę (które poziom glukozy podnoszą, wpływając na uwalnianie
jej z tkanek). Substancja zapasowa w tkankach to glikogen. Jest to wielocukier
swo-' isty dla organizmów zwierzęcych, odkładany w formie zapasów w tkankach,
głównie w mięśniach, ale tak\e wątrobie i innych narządach. Ludzie cię\ko
pracujący powinni w pokarmie otrzymywać dostateczną ilość węglowodanów (wartość
energetyczna węglowodanów - ok. 4 Kcl). Poza węglowodanami, które organizm
ludzki przyswaja i trawi, w pokarmach roślinnych występuje tak\e wielocukier
zwany błon ~nikiem, w przewodzie pokarmowym człowieka nie ulegający Ir-nwm niu.
Do niedawna sÄ…dzono, \e jest to element zbÄ™dny w diecie. c ~Iv· ginie do
obecności błonnika w pokarmach przywiązuje się cnrur większą wagę. Jest to
substancja co prawda wydalana z kałem w p~ staci nie zmienionej chemicznie,
ułatwia ona jednak trawienie, log :woduje wolniejsze przyswajanie cukrów
prostych, działa pobudra,j:pz na ruchy robaczkowe jelit. Błonnik występuje we
wszystkich produk !Mach roślinnych w ró\nych ilościach, w diecie glównie
korzysta yz otrÄ…b zbo\a - w postaci chleba razowego, grahama itp.; ten rodray
`pieczywa jest uznawany za najzdrowszy, nieporównanie bardziej war `tościowy ni\
białe pieczywo z dobrze mielonej mąki pszennej. Tłuszcze to trzeci podstawowy
składnik pokarmowy. Składają sil: one z kwasów tłuszczowych i glicerolu. W
trakcie trawienia są ro~kładane na formy proste i jako takie wchłaniane do
krwiobiegu. Tłuszcze są głównym składnikiem energetycznym. Ich wartość
energetyczna jest dwukrotnie większa ni\ węglowodanów i białek. Tłuszcz
spo\ywany w nadmiarze jest odkładany w komórkach tłuszczowych, składających się
w znacznej części z pęcherzyka wypelnionego tłuszczem zsyntetyzowanym w
organizmie. Liczba komórek tłuszczowych jest stała - namna\ają się one w razie
potrzeby w dzieciństwie, potem ju\ ulegają tylko powiększaniu poprzez zwiększone
odkładanie tłuszczu. Komórki tłuszczowe tworzą się głównie w tkance podskórnej,
tworząc warstwę izolacyjno-ochronną. Je\eli tłuszczu jest zbyt wiele, odkłada
się on nie tylko w tkance podskórnej, ale tak\e w jamach ciała - w kre\ce, pod
otrzewną, a tak\e pod nasierdziem i w innych narządach wewnętrznych. Te złogi
tłuszczu są wa\ne jako zapas energetyczny, jednak gdy występują w nadmiarze,
stanowią znaczne obcią\enie, utrudniając pracę narządów wewnętrznych. U
dorosłego, jak ju\ wspomniałem, nie następuje tworzenie nowych komórek. Dzieje
się to w dzieciństwie, dlatego przekarmianie i otyłość dzieci są w swych
konsekwencjach znacznie powa\niejsze ni\ u dorosłych. Du\a liczba komórek
tłuszczowych zwiększa niebezpieczeństwo otyłości. Tłuszcz poza tym, \e jest
nośnikiem energii, odgrywa wa\ną rolę od\ywczą W tłuszczu są rozpuszczane
niektóre witaminy i tylko w postaci tłuszczowych roztworów mogą być przyswajane.
Niektóre tłuszcze zawierają kwasy tłuszczowe bardzo wa\ne w ludzkim
metabolizmie. Są to tzw. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Wy 206 ~ ~ 207
stępują one przede wszystkim w tłuszczach pochodzenia roślinnego - w olejach:
słonecznikowym, sojowym, oliwkowym. Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego praktycznie
tych kwasów nie mają. Kwasy tłuszczowe niezbędne dla zdrowia znajdują się w
niektórych margarynach, będących utwardzonymi chemicznie olejami. Bardzo
korzystne z punktu widzenia zdrowia są oleje i tłuszcze pochodzenia rybiego.
Tran jest znany od dawna jako nośnik witaminy A i D. Poza tym zawiera on owe
wa\ne kwasy nienasycone. Nale\y ubolewać, \e spo\ywamy tak mało ryb, zwłaszcza
morskich. TÅ‚uszcze przegrzewane (w procesie sma\enia i gotowania) sÄ… praktycznie
pozbawione wartości, a mogą zawierać tak\e substancje toksyczne. Dlatego nale\y
unikać wysma\ania pokarmów, a tłuszcz juz raz u\yty, np. do sma\enia frytek,
wyrzucić. Najlepiej spo\ywać tłuszcze w postaci olejów - w surówkach, sałatkach,
majonezach itp. TÅ‚uszcze odgrywajÄ… w organizmie du\Ä… rol4. Z nich powstajÄ…
sterydy, które są produktem wyjściowym do syntezy hormonów, witamin i innych
wa\nych substancji, tak\e cholesterolu. JednÄ… z plag naszej cywilizacji jest
mia\d\yca naczyń krwionośnych, która polega na odkładaniu się w naczyniach
złogów cholesterolu. Tak uszkodzone naczynia nie są dość elastyczne, szybko
ulegają stwardnieniu poprzez zwapnienie i powodują anemizację narządów, które są
przez te naczynia ukrwione. Dotyczy to przede wszystkim naczyń wieńcowych
mięśnia sercowego oraz naczyń mózgu. Choroba wieńcowa i jej następstwo - zawał
mięśnia sercowego są wynikiem nadmiaru cholesterolu, wadliwej przemiany
[ Pobierz całość w formacie PDF ]