[ Pobierz całość w formacie PDF ]
WOJNA MEZYJSKA
26. Aż strach powiedzieć, jak dzicy i okrutni, jak barbarzyńscy wśród
samych barbarzyńców byli Mężowie. Jeden z ich wodzów przed bitwą
zażądał ciszy i rzekł: Kim wy jesteście?", odpowiedziano mu: Rzymia-
nami, władcami narodów". On na to: Tak będzie, jeśli nas zwyciężycie".
193
Przyjął dobrą wróżbę Marek Krassus . Oni zabiwszy natychmiast ko-
nia przed szykiem bojowym, uczynili ślubowanie, że wnętrzności poległych
wodzów częściowo złożą w ofierze, częściowo zjedzą. Chciałbym wierzyć,
że bogowie ich wysłuchali: nawet dzwięku trąb nie mogli znieść. Nie
mniej strachu napędził barbarzyńcom centurion Komidiusz dzięki po-
mysłowi dość barbarzyńskiemu, ale wywołującemu efekt wśród tego ro-
dzaju ludzi; niósł on mianowicie ponad hełmem żagiew, która kołysała
się w miarę ruchów ciała, i rozpraszał ogień jakby z płonącej głowy.
WOJNA TRACKA
27. Trakowie już przedtem często od nas odpadali, szczególnie zaś za
194
panowania Remetalcesa . Oswoił on barbarzyńców ze znakami wojsko-
wymi Rzymian, z ich karnością, a nawet orężem. Jednak podbici przez
195
Pizona pokazali swą wściekłość w samej niewoli. Gdy mianowicie pró-
bowali zębami rozerwać łańcuchy, sami ukarali swoją dzikość.
WOJNA Z DAKAMI
28. Dakowie zamieszkują góry. Z nich, ilekroć Dunaj ścięty lodem po-
łączył swe brzegi, zbiegali zwykle pod wodzą króla Kotisona196 i pusto-
szyli sąsiednie ziemie. Cezar August postanowił przepędzić lud, do które-
go dostęp był nadzwyczaj trudny. Wysłał więc Lentulusa 197, aby zmusił
192
Dalmacją jako złotodajną ziemię sławili poeci jak Stacjusz (I 2, 153) i Mar-
cjalis (X 78, 5).
193
Marek Licyniusz Krassus, legat Augusta w wojnie z MezjÄ… w 6 r.
n.e.
194
ObjÄ…Å‚ on rzÄ…dy w Tracji od r. 11.
195
Lucjusz Kalpurniusz Pizo n, konsul z r. 15, prowadził walki
z Trakami w latach 13 11 lub 12 10.
196
Kotisona pokonał Marek Licyniusz Krassus w 29 r.
197
Gneusz Korneliusz Lentulus, konsul w r. 14, członek kolegium
augurów, wyprawiał się na Daków w latach 9 p.n.e. 6 n.e.
go do przejścia na drugi brzeg. Z tej strony rzeki wystawił straż. Odparci
w ten sposób Dakowie już wtedy rozproszyli się, chociaż ich nie zwy-
ciężono 198.
WOJNA Z SARMATAMI
29. Sarmaci199 jeżdżą konno na rozległych równinach. August zado-
wolił się powstrzymaniem ich na rzece Dunaj przez tegoż samego Lentu-
lusa. Nie mają oni niczego oprócz śniegów, szronów i lasów. Takie pa-
nuje tam barbarzyństwo, że nie rozumieją pojęcia pokoju.
WOJNA Z GERMANAMI
30. Oby nie szacowano zbyt nisko zdobycia Germanii ! Więcej hańby
spadło na nas przy jej stracie niż chwały przy jej opanowaniu. Lecz po-
nieważ August wiedział, że jego ojciec Gajusz Cezar przekroczywszy dwa
razy Ren po moście szukał wojny, pragnął tam na jego cześć stworzyć
prowincję. I stałoby się to, gdyby barbarzyńcy mogli znieść nasze wady
tak, jak znosili nasze rzÄ…dy.
Druzus200 wysłany do tej prowincji najpierw ujarzmił Uzypetów, na-
stępnie przemaszerował przez kraj Tenkterów i Kattów. Ze zbroi i klejno-
tów Markomanów wzniósł pewnego rodzaju wysoki stos jako trofeum.
Następnie uderzył jednocześnie na potężne plemiona Cherusków, Swebów
i Sygambrów, którzy wieszając na krzyżach pięćdziesięciu naszych centu-
rionów jakby uroczyście zobowiązali się prowadzić wojnę201. Byli do
tego stopnia pewni zwycięstwa, że już naprzód ułożyli się co do podziału
łupów. Cheruskowie wybrali konie, Swebowie złoto i srebro, a Sy-
gambrowie niewolników. Lecz stało się wszystko na odwrót. Zwycięski
bowiem Druzus podzielił i sprzedał łupy: konie, trzody, naszyjniki i ich
samych. Ponadto dla bezpieczeństwa prowincji rozstawił wszędzie załogi
i straże nad rzeką Mozą, Aabą i Wezerą. Na brzegu Renu wystawił więcej
202
niż dwadzieścia umocnień. Z Bonn i Gezoriakum przerzucił mosty na
drugą stronę i zostawił tam silną flotę. Nie przejrzany dotąd i nie prze-
byty Las Hercyński stał się dzięki niemu dostępny dla ludzi. Zapanował
198
Jest tu aluzja do podboju Dacji przez Trajana w r. 106 n.e.
199
Sarmaci zajmowali tereny dzisiejszej Ukrainy i Mołdawii. Szczep sarmacki,
Jazygowie, mieszkał też na obszarach między Dunajem a Cisą, Opisywane tutaj wy-
padki rozgrywały się ok. 12 r.
200
Klaudiusz Druzus Neron Germanikus, brat Tyberiusza, wal-
czył w Germanii w latach 12 9.
201
Chodzi tu zapewne o klęskę, jaką w r. 16 poniósł Marek Lolliusz, legat
Augusta w Germanii.
202
w Bonn zbudował most na Renie, a w Gezoriakum (dziś Boulogne) na rzece
Liana.
wreszcie w Germanii taki pokój, że jej mieszkańcy wydawali się odmie-
nieni, ziemia inna, a sam klimat znacznie łagodniejszy niż zwykle. Gdy
w końcu bohaterski młodzieniec znalazł tam śmierć, sam senat, co nigdy
dotąd się nie zdarzyło, nadał mu przydomek od nazwy prowincji203 nie
przez pochlebstwo, lecz z uwagi na zasługi.
Jest jednak rzeczą trudniejszą utrzymać prowincję niż zdobyć; siłą
się je organizuje, lecz utrzymuje prawem. Przeto krótkotrwała była to
radość. Albowiem Germanowie raczej ponieśli klęskę, niż poddali się
jarzmu; gdy zaś naczelnym dowódcą był Druzus, respektowali bardziej
nasze obyczaje niż oręż. Po jego śmierci zarówno chciwość i pycha, jak
204
i okrucieństwo Warusa Kwintyliusza stały się przedmiotem nienawiści.
Mimo to miał on odwagę odbywać posiedzenia sądowe i rozstrzygać spra-
205
wy w miejscu niezabezpieczonym , jak gdyby rózgi liktorskie i nawoły-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]