[ Pobierz całość w formacie PDF ]
niełatwy język Wagnera stawiałby przede mną problemy nie do pokonania, ponieważ
każda niewłaściwa intonacja, każdy zle umieszczony akcent, zniszczyłby nawet
najpiękniej zaśpiewane tony i frazy. A że w tym względzie stawiam sobie bardzo
wysokie wymagania, obawiam się, że na mój wagnerowski debiut przyjdzie bardzo,
bardzo długo czekać...
Podczas legendarnej już, pierwszej salzburskiej serii wystawień Don
Carlosa pod dyrekcją Herberta von Karajana, moi przyjaciele zaczęli marzyć
o śmiałym projekcie. Cała obsada Carlosa miała - przynajmniej
na płycie - zaśpiewać Lohengrina po włosku. Czyli Mirella Freni - Elzę,
Fiorenza Cossotto - Ortrudę, Nikołaj Giaurow - Króla, Piero Cappuccili -
Telramunda, a ja, - Lohengrina. Genialny pomysł. Szkoda tylko, że czysta utopia
- nie tylko dlatego, że Karajan nigdy nie zrezygnowałby z języka oryginału.
Gaże
W oficjalnych dyskusjach wokół pytania Co sprawia, że utrzymanie oper jest tak
drogie? , jako główny powód uznaje się gaże gwiazd. To dobrze brzmi, łatwo się
sprzedaje, ale nie jest prawdą. Każdy, kto choć trochę zna operę od strony
organizacyjnej, wie, że ogromne sumy pochłaniają duże zespoły orkiestrowe,
chóry, technicy, no i administracja. Ponad trzy czwarte budżetu opery zostaje
wykorzystane, zanim pierwszy śpiewak wkroczy na scenę. Te koszty rosną
niepowstrzymanie z roku na rok i w związku z tym, finansowy obszar możliwości
produkcji artystycznej kurczy siÄ™ coraz bardziej. Od pewnego czasu daje siÄ™
zauważyć dążność do ciągłego obniżania udziału etatowych solistów w teatrach.
Niewykluczone, że gaże solistów są zbyt wysokie, choć jeśli chodzi o gwiazdy,
panują zupełnie inne prawa. Obojętnie jak wysokiego honorarium zażąda wzięty
solista, każdy teatr, który na to stać i tak zapłaci, a przy najbliższej okazji
ponownie go zaangażuje. Bo przecież im bardziej atrakcyjna lista wykonawców, tym
większe zainteresowanie publiczności, a co za tym idzie - większe wpływy. Na to
stawiają zwykle wszystkie ważniejsze opery światowe.Uzgodnienie gaży jest sprawą
dość delikatną. Oczywiście nikt z nas nie potrzebuje się usprawiedliwiać, ale
chciałbym podjąć tu próbę wyjaśnienia pewnych kwestii.
W niektórych zawodach odpowiedzialność za wykonywaną pracę jest ogromna. Wezmy,
na przykład, chirurga: wiedza i zdolności decydują częstokroć o życiu lub
śmierci pacjenta. Czym jest w porównaniu z nim tenor psujący górne C? Niczym,
ponieważ następnego dnia śpiewa już gdzie indziej i każdy zapomina o tej
porażce. Jeśli zaś chodzi o obciążenie psychiczne, to chyba mogę porównać
operację na otwartym sercu do premiery w mediolańskiej Scali. A
odpowiedzialność? Nie! Tysiąc razy większa jest odpowiedzialność lekarza.
To oczywiste.
Nie chcę się sprzeczać, czy chirurgiem rzeczywiście trzeba się urodzić, bo
przecież bardzo wielu ludzi zostaje pierwszorzędnymi chirurgami - a niewielu
osiąga szczyty w karierze operowej. %7łeby zostać lekarzem czy architektem, trzeba
długich i mozolnych przygotowań. Za sukcesem kryje się ciągłe doskonalenie
umiejętności i ciężka praca. Podobnie w przypadku śpiewaka. Z małą tylko
różnicą: natura musi obdarzyć śpiewaka głosem. Nieprzeciętnym oczywiście.
Podobnie jak w tenisie - miliony ludzi na całym świecie uprawiają go, ale
zaledwie małej cząstce jest dane wejść do absolutnej czołówki. Bez talentu nawet
najpilniejsze ćwiczenia nie zrodzą Ivana Lendla czy Borisa Beckera.
Talent i szczególny głos - to są boskie dary czyniące nas ludzmi
uprzywilejowanymi. Zostaliśmy wyróżnieni. A przy wystarczającej samodyscyplinie,
opanowaniu, inteligencji i szczęściu, można stać się jednym z niewielu, będących
ucieleśnieniem tęsknot i marzeń wielu. Należąc do tych niewielu, poznaje się z
bliska prawo podaży i popytu. Ponieważ popyt znacznie przewyższa podaż, staje
się jasne, dlaczego dyrektorzy oper skłonni są płacić wysokie gaże.
Uczciwie przyznaję, że jestem z tego zadowolony. To śmieszne i fałszywe uważać,
że byłoby się zdolnym powiedzieć dyrektorowi:
- Nie, nie. Proszę mi tak dużo nie płacić. Nie lubię pieniędzy.
Z drugiej strony wiem dobrze, że gdyby sytuacja w operowym światku wyglądała
inaczej, najchętniej przyjąłbym jakąś ciepłą posadkę śpiewaka ze stałą pensją.
Ale zawodu niezmieniłbym.
Uważam, że jestem uprzywilejowany, bo robię coś, co nie tylko lubię, ale wręcz
kocham. Coś, do czego się urodziłem i co w dodatku pozwala pędzić przyjemny,
wygodny żywot. Wielu kolegów ciągle narzeka na - podobno - ciężkie, męczące,
skomplikowane życie, a ja uważam, że jest wspaniałe, dopóki się wierzy w to, co
siÄ™ robi.
Mojego nastawienia nie zmienia nic - nawet przeżywany nieustannie stres.
Obciążenie psychiczne śpiewaków operowych jest porównywalne z wysiłkiem
sportowców. Według jakichś badań, puls śpiewaka wchodzącego na scenę bije
szybciej o ponad pięćdziesiąt uderzeń na minutę. Bezpośrednio przed i podczas
arii zanotowano górną wartość do dwustu uderzeń, czyli znacznie więcej, niż u
innych artystów. Może dlatego, że na przykład przejęzyczenie aktora, pomyłka
pianisty albo innego instrumentalisty wywołuje mniej ostre reakcje publiczności,
aniżeli sfałszowany ton solisty-śpiewaka.
Nie wierzę tym, którzy twierdzą, że nie miewają tremy, nie odczuwają żadnego
strachu. Każda premiera powoduje nerwową atmosferę, bo przecież każda jest
ważna. Sądzę, że gdyby przed moim występem w Turandot w Wiedniu, pojawiła się
przede mną wróżka i powiedziała, że jeżeli zjem na miejscu dziesięć kilogramów
mydła, to da mi na ten wieczór głos Franca Corelliego, zrobiłbym to. (Spektakl
pod dyrekcjÄ… Lorina Maazela z EvÄ… Marton i KatiÄ… Ricciarelli jako moimi
partnerkami, okazał się i tak niezapomnianym triumfem).
Stres przed przedstawieniem zaczyna się właściwie rankiem. Wymawiając pierwsze
[ Pobierz całość w formacie PDF ]